De oncologie fysiotherapeut is een gespecialiseerde fysiotherapeut die zich bezig houdt met de fysiotherapeutische behandeling van patiënten met kanker. Hij of zij heeft gedurende een 2 jarige post-hbo opleiding de kennis en vaardigheden verworven ,die nodig zijn bij de (complexe) problematiek van deze patiëntengroep. Om de oncologiepatiënt goed te kunnen begeleiden is kennis van de ziekte, de medische behandelingen en de gevolgen daarvan van belang. De oncologie fysiotherapeut moet op de hoogte zijn van de (on)mogelijkheden van de fysiotherapeutische behandeling bij mensen met kanker.

Fysiotherapie bij kankerpatiënten richt zich specifiek op bewegingsproblemen als gevolg van kanker. Deze problemen kunnen het gevolg zijn van de ziekte zelf of van de medische behandelingen. Voorbeelden hiervan zijn: stug littekenweefsel, huidveranderingen, conditieverlies, lymfoedeem (vochtophoping), verminderde beweeglijkheid van de gewrichten, verminderde spierkracht, vermoeidheid, spanningsklachten en pijn.

Fysiotherapie kan worden ingezet in alle fasen van de ziekte:

• De curatieve fase, tijdens de behandeling van kanker.
• De herstelfase, als de patiënt herstelt van de (soms ingrijpende) behandelingen.
• De nazorg, als de patiënt genezen is verklaard.
• De chronische fase, als de ziekte niet genezen maar wel onder controle is.
• De palliatieve fase, als genezing niet meer mogelijk is.
• De terminale fase.

In de curatieve fase is alles gericht op het bestrijden van de kanker. De oncologie fysiotherapeut kan in deze fase helpen bij het beperken van conditieverlies en het verlichten van spanningsklachten.

In de herstelfase gaat het om herwinnen van beweeglijkheid, kwaliteit van leven en het herwinnen van controle over de activiteiten van het dagelijks leven. De oncologie fysiotherapeut kan bijvoorbeeld helpen met een trainingsprogramma en adviseren bij het hervatten van werk en sport.

Als de patiënt na een succesvolle behandeling genezen is verklaard, zijn er soms wel blijvende gevolgen zoals bewegingsproblemen of vermoeidheid. Goede nazorg is dan belangrijk.

Soms kan de ziekte niet (volledig) worden genezen maar wel onder controle gebracht en gehouden worden. Kanker krijgt dan meer het karakter van een chronische ziekte. Dit heeft fysieke, psychische en sociale gevolgen voor de patiënt. Iedere patiënt moet op eigen wijze leren omgaan met deze nieuwe situatie. De oncologie fysiotherapeut behandelt voorkomende klachten en ondersteunt dan wel coacht de patiënt.

De palliatieve fase begint op het moment dat genezing niet meer mogelijk is en de behandeling ook niet meer op genezing wordt gericht. Deze fase kan weken, maanden maar soms ook jaren duren. Kwaliteit van leven staat in deze fase centraal! De oncologie fysiotherapeut kan helpen om zolang mogelijk een actief leven te leiden. De wens van de patiënt staat hierbij centraal.

In de terminale fase wordt het duidelijk dat het levenseinde nadert. De patiënt moet afscheid nemen van zijn naasten en van het leven. Het comfort van de patiënt staat centraal. De oncologie fysiotherapeut kan bijvoorbeeld helpen bij het zoeken naar de meest comfortabele houding. Ademhalingsoefeningen kunnen helpen tegen benauwdheid. Pijn en angst kunnen verminderen door ontspanningsoefeningen.